همه چیز درباره ترموستات

thermostat-temperature

ترموستات خودرو

پیش درآمد

ترموستات که به فارسی دماپای ترجمه شده است، برای تثبیت دمای یک سامانه استفاده می‌شود. در خودرو نیز ترموستات به منظور تثبیت دمای کاری موتور در محدوده‌ی بهینه مشخص استفاده می‌شود.

thermostat

محل قرارگیری و اصول عملکرد

ترموستات در مسیر آب (مایع خنک‌کاری) خروجی از موتور به سمت رادیاتور قرار می‌گیرد و با باز یا بسته شدن ترموستات، جریان آب به رادیاتور کنترل می‌شود. در شروع به کار موتور که دمای آب پایین است و با دمای محیط تقریباً برابر است، ترموستات در وضعیت بسته قرار می‌گیرد. بنابراین آب درون موتور گردش یافته و با جذب گرما از احتراق درون موتور، شروع به گرم شدن می‌کند. در طول این مدت، ازآنجایی که آب درون موتور به سمت رادیاتور جریان پیدا نمی‌کند، دفع حرارت از مایع خنک کاری انجام نگرفته و در نتیجه آب با سرعت بیشتری گرم می‌شود.

پس از آنکه دمای مایع به میزان مشخصی رسید (این مقدار در خودروها حدود 75 تا 90 درجه سانتیگراد متغیر است)، ترموستات شروع به باز شدن نموده و بدین ترتیب آب درون موتور اجازه می‌یابد تا به سمت رادیاتور جریان پیدا کند و در رادیاتور دفع حرارت از مایع صورت می‌گیرد.

دمای ترموستات فابریک خودرو

دمای ترموستات بر اساس طراحی موتور احتراقی تعیین می‌شود تا بدین ترتیب موتور در محدوده دمایی بهینه کار کند. ممکن است که تعمیرکاران خودرو، بنا به دلایلی اقدام به تغییر دمای ترموستات نموده و از ترموستات با دمای پایین‌تری استفاده کنند که در این صورت، ممکن است پیامدهایی همچون تضعیف عملکرد بخاری، افزایش مصرف سوخت و آلاینده‌ها و کاهش توان خروجی موتور در پی داشته باشد.

البته لازم به ذکر است که در موتورهایی که ایراد سوختن واشر سرسیلندر در آنها رایج است، استفاده از ترموستات با دمای پایین‌تر علیرغم پیامدهای منفی که اشاره شد، می‌تواند از بروز مشکلات جدی‌تر و پرهزینه‌تر مانند تعویض سرسیلندر یا واشر سرسیلندر جلوگیری کند.

در مورد خودروهای متداول در بازار ایران، دمای ترموستات اورجینال به قرار جدول زیر است:

thermostat-table

ایرادهای شایع و عیب‌یابی

همانگونه که اشاره شد، وظیفه اصلی ترموستات باز و بسته کردن مسیر جریان عبور آب به رادیاتور است و شایع‌ترین ایراد آن گیر کردن در حالت باز یا بسته است. اگر ترموستات در حالت باز گیر کرده باشد، دمای مایع به ویژه در زمستان به سختی بالا می‌رود و عملکرد بخاری ضعیف می‌شود. اگر ترموستات در وضعیت بسته گیر کرده باشد، خطر آن بیشتر است زیرا آب اجازه ورود به رادیاتور و خنک شدن را ندارد و در نتیجه دمای آب دائماً افزایش می‌یابد. در صورتیکه افزایش دما بیش از حد باشد، قطعات اصلی موتور بر اثر حرارت بیش از حد آسیب جدی می‌بیند.

برای عیب‌یابی ترموستات، می‌توان از حس کردن دمای شیلنگ مابین ترموستات و رادیاتور استفاده نمود. این شیلنگ که معمولاً به آن شیلنگ بالا رادیاتور گفته می‌شود، بایستی در شروع به کار موتور و قبل از اینکه نشانگر دمای آب به محدوده یک سوم تا یک چهارم برسد، خنک باشد. پس از آنکه دمای مایع به میزان مشخص شده در جدول بالا (مثلا 82 درجه) برسد، بایستی شیلنگ گرم شود. دمای آب موتور را می‌توان با دستگاه عیب‌یاب (دیاگ) مشاهده نمود اما بدون دستگاه تشخیص دقیق دمای آب کار بسیار سختی است.

برای تشخیص گیر کردن ترموستات در حالت بسته نیز، پس از افزایش دمای موتور بایستی شیلنگ آب هم گرم شده باشد و اگر شیلنگ آب به نسبت خنک باشد، نشان دهنده آنست که ترموستات در وضعیت بسته گیر کرده است. این حالت بسیار خطرناک است و بایستی در اولین فرصت نسبت به رفع ایراد اقدام نمود.

thermostat

تست کردن ترموستات

در خطوط تولید، دستگاه تست عملکردی ترموستات وجود دارد که با تغییر دما، میزان باز شدن ترموستات توسط سنسورها نمایش داده می‌شود. این دستگاه در دسترس عموم نیست. با این حال، می‌توان با یک دماسنج تست عملکردی ترموستات را بصورت ساده انجام داد. برای این منظور ترموستات را درون یک ظرف آب قرار داده و ظرف را در معرض حرارت (مثلا روی شعله) قرار دهید و توسط دماسنج، دمای آب را مشاهده کنید. با رسیدن دما به مقدار مشخص شده در جدول بالا، بایستی ترموستات باز شود.

 

نگهداری صحیح

ترموستات نیاز به سرویس دوره‌ای یا نگهداری خاصی ندارد. تنها موردی که باید رعایت نمود اینست که در سیستم خنک‌کاری از ضدیخ استفاده شود. در صورتی‌که در سیستم خنک‌کاری از ضدیخ استفاده نشده باشد، همه راهگاه‌ها و قطعات سیستم خنک‌کاری دچار زنگ‌زدگی و خوردگی می‌شود. ترموستات هم از این قاعده مستثنی نیست و در این صورت عملکرد ترموستات دچار اختلال می‌شود. البته این تأیر در مدت زمان نسبتاً طولانی خود را نشان می‌دهد.

carina pakhsh
ارسال دیدگاه